Jeziorany położone są wśród 8 malowniczych jezior rynnowych połączonych szeregiem rzek umożliwiających organizowanie spływów kajakowych od jeziora Luterskiego do jeziora Blanki, które są jednymi z atrakcyjniejszych. Nad jeziorem luterskim znajduje się ośrodek wypoczynkowy w Kikitach. Akwen tego jeziora o powierzchni 720 ha, posiadający pierwszą klasę czystości wód jest rajem dla wędkarzy oraz dla żeglarzy. Z kolei jezioro Blanki jest jeszcze mało odkrytym jeziorem, ale posiadającym camping w Radostowie.


Miasto Jeziorany i okolice stanowią doskonałą bazę turystyczną, charakteryzująca się dziewiczymi obszarami bogatymi w jeziora oraz bardzo ciekawą florą i fauną. Na obszarze jezior usytuowanych jest 8 jezior, z których wyjątkowo atrakcyjne jest jezioro Blanki oraz przylegające do granic gminy jezioro Luterskie. Miasto Jeziorany położone jest w obrębie jednostki fizjograficznej zwanej Pojezierzem Olsztyńskim, które jest częścią Pojezierza Mazurskiego. Wchodzi ono w skład okołobałtyckiej strefy pojeziernej. Teren miasta i okolic charakteryzuje się dość urozmaiconą rzeźbą, charakterystyczną dla obszarów

Historia gminy
Teren gminy stanowi malowniczy krajobraz sfałdowanej przez ustępujący lodowiec ziemi, pełnej rozpadlin i wzgórz morenowych, dając panoramę pełną interesujących i zadziwiających widoków jak choćby ten z okolic Radostowa, gdzie naturalne ukształtowanie terenu stworzyło niemal górską serpentynę szosy.

Na terenie gminy występują również duże kompleksy leśne co stwarza korzystne właściwości klimatyczne. Niebywałą atrakcją jest zespół trzystuletnich cisów w obwodzie około 1,2 m rosnących w okolicach Kikit.

Historia Jezioran jest odzwierciedleniem historii Warmii. Miasto powstało po roku 1310 w drugim etapie kolonizacji Prus, po podboju krzyżackim. Założono je nad rzeką Symsarną, na miejscu dawnej osady pruskiej. W dokumentach lokacyjnych Jeziorany występowały pod nazwą civitas Seeburg. Nazwa polska Jeziorany występuje już w XV wieku. Przywilej lokacyjny miasto otrzymało 5 lutego 1338 roku. Akt w imieniu biskupa warmińskiego, Hermana z Pragi, wystawił kanonik braniewski Mikołaj wraz z wójtem biskupim Henrykiem von Luterem.

Miasto niszczyły liczne wojny i pożary. Ze zbudowanych w XIV wieku murów obronnych zachowały się tylko fragmenty na odcinkach wschodnim i północnym. Z dawnego zamku do dziś przetrwały tylko sklepione piwnice i grube, trzymetrowe mury obwodowe przyziemia skrzydła zachodniego oraz fragmenty baszty narożnej. Fortyfikacje miejskie, gotyckie pochodzą z XIV wieku obecnie w części zrekonstruowane.

Miłośników zabytków zachęcamy do zwiedzania pięknych kościołów. Szczególnie polecamy kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Tłokowie z XIV wieku o charakterze gotyckim, orientowanym, murowanym z cegły, salowy z zakrystią od północy i kruchtą od południa. Ołtarz główny barkowy, wyzłocony pochodzący z XVII wieku posiadający bogatą dekorację akantową.

Na uwagę zasługuje również kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja w Jezioranach wzniesiony w 1345 roku o halowej budowli, pięcioprzęsłowej z piętrową zakrystią. Wnętrze kościoła stanowi trójnawowa hala z późnogotyckim, bogatym sklepieniem gwiaździstym. Kościół między innymi wyposażony jest w niegdyś bogato zdobione płaskorzeźbami i rzeźbami organy pochodzące z XVI – XVII wieku. Z kościoła na rynek wychodzi się przez XVIII wieczną bramę barokową, która jednocześnie spełnia zadania dzwonnicy. Przy skrzyżowaniu dróg do Dobrego Miasta i Lidzbarka Warmińskiego mieści się kaplica pod wezwaniem św. Krzyża wyświęcona w 1580 roku przez biskupa Marcina Kromera.

Franknowo wieś położona 6 km od Jezioran. Znajduje się w niej barokowy kościół św. Stanisława Biskupa. Został zbudowany na miejscu dwóch poprzednich z fundacji biskupa Adama Grabowskiego, odbudowany w 1844 roku, w stylu neoklasycznym. W ogrodzeniu cmentarza barokowa dzwonnica. Przy plebani klasycystyczna kapliczka z XIX wieku, a we wsi 5 przydrożnych z XIX i początku XX wieku. Wystrój wnętrza głównie z XVIII wieku. Na przykościelnym cmentarzu znajduje się kamienny krucyfiks z datą 1777 roku.

Radostowo to duża wieś położona 10 km od Jezioran. Znajduje się w niej gotycki kościół św. Anny i św. Jerzego, orientowany, murowany z cegły. Wieża drewniana z XVIII wieku o konstrukcji słupowej. Wyposażenie wnętrza kościoła pochodzi z XVIII wieku.

Ponadto w odległości 3 km na południowy zachód od miasta, w stronę Krokowa, wznosi się Święta Góra (179m), punkt widokowy na miasto i okolice, zachowały się ślady dawnych wałów i fos - tu miała stać pogańska świątynia Prusów.

Oprócz w/w przetrwało wiele zabytkowych kamieniczek.Ciekawą rzeczą jest, że to skromne mazurskie miasto wydało z siebie wielu znamienitych ludzi. W Jezioranach urodził się kanonik warmiński i mecenas sztuki Paweł Snopek, podobnie jak kanonik krakowski Józef Rogalla, i autor wydanej w 1626 roku "Historii Prus" Jan Leo. W połowie XVIII wieku starostą w Jezioranach był Giuseppe Canevalli - włoski pisarz. Pamiątką po nim jest piękny kościół we Franknowie.


(Fot. By Lotek70 - Praca własna, CC0)